هفتم مهر؛ بزرگداشت روز آتش نشانی و ایمنی
هفتم مهر در تقویم ایران به پاس رشادت‌های آتش نشانان در دوران دفاع مقدس به نام «آتش نشانی و ایمنی» نامگذاری شده است.
هفتم مهر به نام «آتش نشانی و ایمنی» نامگذاری شده، در واقع این روز بهانه‌ای است تا به گرامیداشت انسان‌هایی بپردازیم که از جان و آسایش خود در راه حفظ جان و آسایش ما می‌گذرند.
در روز ۷ مهر ۱۳۵۹ وقتی که دشمن بعثی به پالایشگاه آبادان حمله هوایی کرد، آتش نشانان منطقه و شهرهای اطراف برای مهار آتش به پالایشگاه رفتند که در حین عملیات خاموش کردن آتش، بار دیگر هواپیماهای دشمن به بمباران پالایشگاه اقدام می‌کنند که منجر به شهادت تعداد زیادی از آتش نشانان می‌شود.
طرح تعیین روز آتش نشانی و ایمنی در سال ۱۳۷۹ توسط ستاد هماهنگی امور ایمنی و آتش نشانی کشور پیشنهاد و توسط شورای عالی انقلاب رهنگی کشور تائید شد.
این روز با هدف ترویج ایمنی و پیشگیری از حوادث در سطح کشور هم چنین یادآوری حماسه آفرینی‌ها و از خود گذشتگی‌های آتش نشانان میهن اسلامی در عرصه دفاع مقدس نامگذاری شده است.
تاریخ روز جهانی آتش نشان
۴ مه هر سال در تقویم جهانی روز آتش نشان نامیده شده است.
آتش نشان کیست؟
واژه آتش نشان یا امدادگر واژه مقدس یا اسمی است که همیشه تداعی فرشته نجات را برای مردم دارد و جامعه او را مقدس و یک فرشته نجات می‌دانند. آتش نشان فردی است که در راستای تحقق اهداف سازمانی یعنی نجات جان انسان‌ها (در پاره‌ای موارد حیوانات)، مال آنها، حفظ اموال و ثروت‌های عمومی و ملی و ارائه خدمات بشر دوستانه اقدام می‌کند.
مأمور آتش‌نشانی یا آتش‌نشان امدادگران آموزش دیده‌ای هستند که وظیفهٔ اصلی آنها خاموش کردن آتش‌سوزی‌های خطرناک که اموال، غیرنظامیان و نظامیان را تهدید می‌کنند و نجات دادن افراد آسیب دیده در تصادفات، ساختمان فرو ریخته و تصادفات جاده‌ای و حوادث است. با پیچیده شدن زندگی امروز، مامورهای آتش‌نشانی مهارت‌های بیشتری از جمله مهارت‌های پزشکی و اورژانسی را فرا می‌گیرند تا به یاری آسیب دیدگان بشتابند.
به منظور تحقق اهداف مذکور بالاجبار آتش نشان در هرگونه حوادث اضطراری که مردم به او احتیاج دارند با وسایل، تجهیزات همراه، آموزش‌های مورد نیاز (بدو ورود و دوره‌ای مستمر) مرتبط با شغل و تجربیات حاصله طی سالیان خدمت، شرکت و اقدامات لازم را به عمل می‌آورد.
مأموریت‌های محوله وی می‌تواند شامل کوچک‌ترین حادثه مانند رهاسازی پا یا دست‌گیر کرده در لای نرده‌ها تا خودروهای تصادف کرده، آوارها، فضاهای متراکم و محدود، چاه‌ها و یا اطفا حریق‌های خودروها، منازل، ساختمان‌های بلند، صنایع و تأسیسات نفت، گاز و پتروشیمی باشد.
آتش نشانان در جهت انجام بهینه مأموریت‌های محوله به‌ناچار از معابر بسیار باریک، تاریک، گرم و خطرناک مانند ساختمان در حال آتش سوزی که دارای راه پله و آسانسور نا ایمن است، عبور می‌کند. در ارتفاع و فضاهای کاملاً محدود و بسته، در سیل، زلزله و حوادث مواد شیمیایی با همراه داشتن وسایل و تجهیزات اقدام به عملیات می‌کنند.
آتش نشانی چیست؟
آتش‌نشانی یا اطفا حریق مجموعه اقداماتی است که برای مقابله با آتش بوسیله خاموش کردن، کنترل و یا هدایت آتش‌های ناخواسته انجام می‌گیرد. اهداف آتش‌نشانی حفاظت از سلامت افراد، جلوگیری از آسیب به اموال و حفاظت از محیط زیست است. در همه کشورها سازمان آتش نشانی وجود دارد که وظیفه مقابله با آتش، سوانح و حوادث مختلف را برعهده دارد. در ایران اولین سازمان آتش نشانی توسط روس‌ها در شهر تبریز ایجاد شد و آتش نشانی‌ها زیر نظر شهرداری کار می‌کنند.
اولین آتش نشانی در ایران
اولین ایستگاه آتش نشانی در شهر تبریز در سال ۱۲۲۱ شمسی ساخته شده است. وجود برج تاریخی آتش نشانی (یانقین) در این شهر گواهی بر این مدعاست. از آنجا که ایجاد و احداث برج آتش نشانی اساس و شالوده تشکیلات آتش نشانی در جهان به شمار می‌آید، بنابراین تأسیس اولین اطفائیه درک شور را با توجه به وجود اولین برج آتش نشانی در آن به شهر تبریز نسبت می‌دهند.شب‌ها بر بالای این برج فردی به نگهبانی مشغول بود. این نگهبان به محض مشاهده آتش یا آثاری از دود و آتش سوزی محل حریق را مشخص کرده و اطفائیه چی‌ها را که در زیر برج به حال آماده‌باش بودند با به صدا درآوردن زنگ برنزی بزرگی که در بالای برج بود با خبر می‌کرد.
بعد از شهر تبریز دومین و سومین واحدهای آتش نشانی رسمی در جنوب کشور و در شهرهای مسجد سلیمان و آبادان برای حفظ تأسیسات ایجاد شده در پالایشگاه آن شهرها تأسیس شد.
اولین پایگاه آتش نشانی در شهر تهران در سال ۱۳۰۳ تأسیس شد. سازمان های آتش نشانی با هدف نجات جان و اموال انسان ها تشکیل شده اند بنابراین یک آتش نشان قادر است در بحرانی ترین شرایط محیطی و زیان آورترین و سخت ترین شرایط کاری به یاری حادثه دیدگان بشتابد.
آتش نشانان در محیط های پر مخاطره آمیز و از جمله انفجارها و حریق های گسترده به امدادرسانی و عملیات میپردازند و آتش نشانی جزء یکی از مشاغل سخت به شمار می آید.
سازمان آتش نشانی
سازمان آتش‌نشانی یک سازمان دولتی است که در ایران زیر نظر شهرداری هر شهر فعالیت می‌کند. این سازمان وظیفه مقابله با آتش و برخی دیگر از سوانح و حوادث مانند تصادف، گیر کردن در کوهستان، چاه، آسانسور و … را بر عهده دارد.
روش‌های آتش‌نشانی
روش‌های اطفاء حریق بستگی به نوع آتش دارد. برای مقابله با آتش باید یکی یا بیشتر از عوامل اصلی مثلث آتش یعنی هوا، ماده سوختنی و یا حرارت را کنترل کرد. همچنین می‌توان آتش‌نشانی و یا اطفاء حریق را به دو گروه دستی و اتوماتیک تقسیم کرد؛ که در نوع اول یعنی دستی، عملیات اطفاء حریق به صورت دستی و توسط افراد و یا آتش نشانان صورت می‌پذیرد و در نوع دوم یعنی اطفاء حریق اتوماتیک، این عملیات به صورت خودکار و بدون حضور عوامل انسانی صورت می‌پذیرد.
آتش‌نشانی هوایی
آتش‌نشانی هوایی گونه‌ای از عملیات مقابله با آتش است که در آن از مسیر هوا و هواگرد به منظور عملیات اطفاء آتش استفاده می‌شود. این گونه عملیات بیشتر در آتش‌سوزی‌های جنگل‌ها و مهار آتش‌سوزیهایی که در مناطقی که از راه‌های زمینی غیرقابل دسترسی هستند، انجام می‌شود. در این گونه عملیات از اقسام مختلف هواگرد که توانایی حمل مواد ضد آتش را دارند استفاده می‌شود ولی هواپیما و بالگرد دو گونه پر کاربرد در این گونه ماموریت‌ها به حساب می‌آیند. ایده هواپیماهای آتش‌نشان نیز به مانند ایده هواپیمای آب‌نشین به منظور کمک رسانی و اطفاء حریق در مناطقی مطرح شد که به شکل‌های گوناگون دسترسی به آنها مشکل است.
در آتش‌سوزی جنگل‌ها و مناطق غیرقابل دسترس از آتش‌نشانی هوایی استفاده می شود.
ایالات متحده آمریکا نخستین پیشگام در این زمینه بود و با بهره‌گیری از الگوی بمب‌های ناپالم که برای اولین بار در جنگ جهانی دوم مورد استفاده قرار گرفته بود، به طراحی و ساخت بمب‌های آبی روی آوردند که بر روی محوطه دچار حریق شده پرتاب شود و باعث خاموش شدن آتش شود؛ ولی به دلیل عدم موفقیت این روش، گزینه دیگری مطرح شد که همانا استفاده از مخازن آب است که پس از پر شدن از آب و یا مایعات ضد آتش، با استفاده از هواگرد بر روی محل آتش‌سوزی پاشیده می‌شود؛ که این روش موفقیت آمیز بوده و تا به امروز به عنوان روشی استاندارد برای اطفاء حریق هوایی به کار می‌رود.
مهم‌ترین وظایف سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی
- ارتباط و همکاری و هماهنگی و مشورت با مراکز علمی، نظامی، پزشکی و سایر سازمان ها و اشخاص مربوط.
- تعیین صلاحیت فنی و امکانات شرکت‌های خصوصی و دولتی با عنوان‌های مختلف اعم از طرح ایمنی یا شارژ کننده و فروشنده و سازنده ماشین ها، قطعات، ادوات و تجهیزات آتش نشانی مختلف مربوط به امور ایمنی و نجات در سطح جامعه.
- اشاعه و به کارگیری رشته‌های ورزشی بین کارکنان سازمان مخصوصاً نیروهای عملیات به منظور تقویت و آمادگی جسمانی و بالا بردن روحیه افراد که لازمه این حرفه است.
نحوه تماس با آتش نشانی درمواقع بروز خطر
ابتدا خونسردی کامل خود را حفظ کنید سپس شماره تلفن ۱۲۵ را گرفته نوع ومحل دقیق حادثه را به اپراتور آتش نشانی شرح دهید .حتماً محل مشخصی را مانند مسجد ، مدرسه ، مغازه ، کیوسک تلفن ، دکه مطبوعاتی و … را در نزدیکی محل حادثه درصورت امکان ذکرکرده تا نیروهای آتش نشانی آدرس محل دقیق حریق یا حادثه را پیدا کنند.
